Silne rozbłyski i CME po drugiej stronie Słońca (01.09.2014)

Początek września mija pod znakiem niskiej aktywności słonecznej po dostrzegalnej z Ziemi stronie gwiazdy. Gdybyśmy jednak byli wystawieni na drugą stronę Dziennej Gwiazdy, od ponad 24 godzin możnaby pisać o wzmożonej aktywności. Nowy miesiąc po niewidocznej stronie Słońca zaczął się bowiem z mocnym akcentem - i znów możemy ugryźć się w d... język.

1 września około godz. 13:15 CEST doszło do silnego rozbłysku w strefie nowej grupy plam, która wykształciła się w ostatnich dniach. Zdjęcia z instumentu EUVI w skrajnym ultrafiolecie wykonane z pokładu sondy STEREO-Behind wskazują, że zjawisko posiadało dużą energię - po przesyceniu matrycy w miejscu grupy plam można przypuszczać, że rozbłysk pod względem promieniowania rentgenowskiego zakwalifikował się do najwyższej klasy X. Kolejnym czynnikiem i jednocześnie mocnym dowodem mogącym potwierdzać to przypuszczenie jest koronalny wyrzut masy (CME) będący skutkiem tego rozbłysku, a konkretnie prędkość jego uwoleniania. Sądząc po zebranych obrazach z korongorafów CME zostało uwolnione z prędkością ponad 2500-3000 km/sek. (!) co nie zdarza się przy umiarkowanie silnych rozbłyskach nieco niższej klasy M. Dla porównania CME, które poprzedziło niedawną burzę magnetyczną kategorii G2 posiadało prędkość niższą od 600 km/sek. a po jego uderzeniu prędkość wiatru słonecznego w atmosferze rzadko przekraczała 550 km/sek. - co stanowi mniej niż 1/4 prędkości CME wyemitowanego 1 września po drugiej stronie Słońca.

Ponieważ do tego prawdopodobnego rozbłysku klasy X doszło po drugiej stronie Słońca, jeszcze za wschodnią krawędzią tarczy, materia w całości została skierowana w zupełnie przeciwną stronę niż ku Ziemi. Jeśli jednak znaleliźlibyśmy się na drodze takiego wyrzutu koronalnego, moglibyśmy liczyć na naprawdę znaczne wzmożenie aktywności zórz polarnych - przy takiej energii rozbłysku i prędkości poruszania CME, burza magnetyczna minimum kategorii G4 mogłaby być traktowana w prognozie jako wariant praktycznie pewny.

Zestawienie obrazów z EUVI z sondy STEREO-B: kolejno od góry: rozbłyski klasy X z 01.09.2014 r., u dołu wyrzuty koronalne po każdym z rozbłysków z perspektywy sondy SOHO.
(SOHO/STEREO)

Dosłownie kilka godzin później, doszło do następnego silnego rozbłysku po niewidocznej stronie Słońca. Tym razem źródłem zjawiska był dawny obszar aktywny 2144 - z tą grupą plam powitamy się na nowo za około 3 dni, wówczas ruch obrotowy Słońca powinien przynieść znany nam z wcześniejszego obiegu obszar. Zdjęcia z instrumentu EUVI ponownie ukazują znaczne przesycenie matrycy w czasie trwania rozbłysku, przesycenie będące na tyle wyraźne, że sugerujące zjawisko najwyższej energii. Także tym razem doszło do wyrzutu koronalnego, choć zauważalnie słabszego niż w przypadku pierwszego wrześniowego zjawiska w nowej grupie plam. Tuż po zaistnieniu rozbłysku, od strony Ziemi sonda GOES-13 zarejestrowała wzrost strumienia protonów, widoczny do chwili obecnej, choć nie zbliżający się do poziomu burzy radiacyjnej kategorii S1. Burza taka z kolei z pewnością doświadczyła sondę STEREO-B wystawioną na wspomniane rozbłyski - obrazy uzyskiwane przez instrumety EUVI są wyraźne zaszumione i niższe jakościowo niż przed rozbłyskami, co jest skutkiem "bombardowania" sondy wysokoenergetycznymi cząstkami uwolnionymi w czasie silnego rozbłysku.

Zarówno nowy region aktywny jak i dawny 2144 znajdują się na porównywalnej długości heliograficznej i wzejdą na widoczną część Słońca z perspektywy Ziemi za około trzy doby. O ile ich aktywność będzie porównywalna z tą z 1 września, szansa na wzmożenie aktywności słonecznej i zjawiska wywołujące rozgległe zorze polarne może wzrosnąć. Póki co silna, czy nawet "ciężka" burza magnetyczna kategorii G4 przeszła nam koło nosa - po raz drugi w tym cyklu, po wcześniejszym CME na miarę zdarzenia Carringtona (tekst z 21 marca). Znów - my, spragnieny zórz polarnych, musimy obejść się smakiem. Spytam więc - może do trzech razy sztuka?

Autorski komentrz do aktualnej aktywności słonecznej można śledzić na podstronie Solar Update.
Warunki aktywności słonecznej i zórz polarnych na żywo wraz z objaśnieniami w zakładce Pogoda kosmiczna.

Bądź na bieżąco ze zjawiskami astronomciznymi i zapleczem amatora astronomii - dołącz do stałych czytelników bloga na Facebooku.

Komentarze